Eike Batista & nỗi ám ảnh giàu sang

Với tài sản ròng 27 tỉ USD, 2/3 trong số ấy đạt được trong 12 tháng qua, Batista đang nuôi tham vọng tiếp theo, đó là trở thành người giàu nhất thế giới.

Tham gia rất nhiều lĩnh vực, cuối cùng Batista cũng đã thỏa được ước nguyện trở thành người giàu nhất Brazil. Nhưng tham vọng của ông không dừng lại ở đó.

Cách đây 6 năm, Eike Batista tuyên bố sẽ trở thành người giàu nhất Brazil. Và hiện nay, ông đã thực hiện được điều đó. Với tài sản ròng 27 tỉ USD, ông đang nuôi tham vọng tiếp theo của mình, đó là trở thành người giàu nhất thế giới (ông đang xếp thứ 8 trong danh sách những người giàu nhất thế giới năm 2010).

Batista cho biết, tên của các công ty do ông thành lập đều có chữ “X” là nhằm hàm ý rằng, ông muốn nhân lên gấp nhiều lần sự giàu có của mình. Ông hầu như sống và thở vì điều này. Tham vọng không có điểm dừng cùng với sự khôn ngoan, sắc sảo, những canh bạc biết tính toán, biết chọn đúng điểm rơi và một chút may mắn đã đưa ông đến với thành công của ngày hôm nay.

Nắm bắt cơn sốt giá dầu

Nuôi mộng làm giàu, Batista (53 tuổi) đã nhảy vào rất nhiều lĩnh vực, từ khai thác kim loại quý cho đến logistics, bất động sản, đóng tàu, du lịch, giải trí và đã tích lũy được không ít tài sản. Tuy nhiên, 2/3 trong số 27 tỉ USD tài sản của ông lại đến từ một nguồn tương đối mới là OGX Petróleo e Gas Participações, công ty khai thác dầu khí mà ông thành lập vào tháng 7.2007 (OGX đã phát hành cổ phiếu ra công chúng 1 năm sau đó). “Khi so sánh giữa tỉ lệ thành công trong ngành khai thác vàng là 1:17.000 so với tỉ lệ 1:2 đối với việc khai thác dầu mỏ, bạn có thể hiểu được tại sao tôi lại thành lập OGX”, ông nói.

Sau gần 25 năm khai thác kim loại quý, Batista quyết định chuyển hướng sang đầu tư vào ngành dầu mỏ. Tháng 11.2007, 4 tháng sau khi ông thành lập OGX, Tập đoàn Dầu khí Brazil Petrobras (thuộc sở hữu nhà nước) tuyên bố đã phát hiện ra mỏ dầu Tupi, nằm ngoài khơi Brazil về phía Đông Nam. Với trữ lượng tương đương 8 tỉ thùng dầu, mỏ Tupi là khám phá lớn nhất vào thời điểm đó tại Brazil. Batista, vốn từ lâu đã xây dựng được mối quan hệ tốt với Chính phủ Brazil, đã bắt liên lạc với Paulo Mendonça, một “cựu chiến binh” có 34 năm làm việc tại Petrobras. Ông này đã về hưu khi đang đứng đầu bộ phận thăm dò tại tập đoàn này. Bằng việc trả mức lương cao, cùng với cổ phần trong OGX và quyền chọn cổ phiếu, Batista đã thuyết phục được Mendonça về làm việc cho OGX.

Bên cạnh đó, Batista cũng lôi kéo được 6 nhân vật gạo cội khác trong ngành dầu mỏ về làm cho Công ty. “Nếu bạn đầu tư vào bí quyết kinh doanh, bí quyết công nghệ thì rủi ro bạn phải gánh lấy sẽ thấp hơn”, Batista nói. Rõ ràng, Batista càng nắm chắc phần thắng khi các “bí quyết kinh doanh” này (tức các nhân vật gạo cội như Mendonça) đã xây dựng được các mối quan hệ lớn trong ngành dầu khí Brazil.

OGX được thành lập kịp lúc để trở thành một trong những công ty lớn đầu tiên trong cuộc đấu thầu giành quyền khai thác dầu mỏ do Cơ quan Xăng dầu Quốc gia Brazil tổ chức. Chỉ 2 tuần trước khi quyền khai thác mỏ dầu được đưa ra đấu thầu, Chính phủ Brazil đã quyết định “rút” 41 lô tiềm năng nhất và gần mỏ Tupi nhất ra khỏi danh mục 312 lô được đưa ra đấu thầu (Chính phủ Brazil giải thích rằng, họ cần phải đánh giá lại tiềm năng của các lô dầu này sau khi Petrobras khám phá ra trữ lượng dầu mỏ lớn tại Tupi). Với động thái này, các tập đoàn đa quốc gia, muốn giành quyền khai thác các mỏ dầu này, đã bị gạt ra rìa.

Trong khi đó, OGX đưa ra giá 800 triệu USD để mua quyền khai thác 21 lô tại 4 khu vực nước cạn khác nhau và trong một số trường hợp, OGX đã trả giá cao hơn cả Petrobras. Batista đã lấy 375 triệu USD tiền túi, phần còn lại huy động vốn từ 12 nhà đầu tư. Sau vụ đấu thầu, OGX đã được cấp phép khai thác gần 1,7 triệu mẫu, đưa Hãng trở thành doanh nghiệp tư nhân lớn nhất trong ngành dầu khí Brazil.

Vào tháng 6.2008, OGX đã huy động được 4,1 tỉ USD trong đợt chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO), đợt IPO lớn nhất trong lịch sử Brazil vào thời điểm đó. Bản thân Batista đã bỏ thêm 450 triệu USD để đầu tư vào ngành dầu mỏ. Lý giải cho sự thành công mỹ mãn của đợt phát hành này, ông nói: “Điều may mắn là nền kinh tế Brazil ổn định và Brazil đang có những lô dầu tiềm năng. Nhưng cũng không thể không nói đến tính kỷ luật và sự nỗ lực của OGX. Ngoài ra còn có cả sự đúng thời điểm: khi tôi tiến hành IPO, giá dầu lúc đó lên tới 140 USD. Có thể nói, đó không hoàn toàn là công cán của tôi, mà còn là sự may mắn”.

Làm giàu từ con số O

Lớn lên cùng với 6 anh chị em ở Đức, Batista học ngành luyện kim tại Đại học Aachen. Để có tiền trang trải học phí, ông đã gõ cửa từng nhà để bán bảo hiểm. Vào năm 1979, ông quay trở lại Brazil thử vận may với việc kinh doanh vàng ở Amazon. Cha ông (một nhà tài phiệt của Brazil, nhưng Batista chưa hề lợi dụng danh tiếng của cha mình để làm giàu) đã cho rằng, việc làm của ông là điên rồ. Nhưng chỉ trong vòng 18 tháng, Batista đã kiếm được 6 triệu USD. Ông đã sử dụng số tiền này để “tậu” một đội quân garimpeiro, tức những người chuyên tìm và khai thác vàng và các kim loại quý khác. Tuy nhiên, ông đã không lường hết được những khó khăn trong việc vận chuyển vàng ra khỏi rừng cũng như bệnh dịch ở vùng Amazon. Khi chỉ còn khoảng 300.000 USD trong túi, ông nói đùa với bạn bè rằng, đáng lẽ ra ông nên lấy 6 triệu USD kia mà ăn chơi thì hay hơn. Nhưng cuối cùng đội quân garimpeiro của ông đã đem về được mỗi tháng một số vàng trị giá 1 triệu USD. “Nhờ tìm được một mỏ vàng lớn, tôi đã cứu vãn được sai lầm của mình”, Batista nói.

Không lâu sau đó, Batista đã bán cổ phần cho các đối tác để mở rộng việc khai thác vàng khi ông phát triển thêm 5 mỏ ở Brazil, 1 ở Chile và 2 ở Canada. Vào năm 1983, TVX Gold, một công ty khai thác mỏ ở Toronto (Canada), đã ra giá mua lại một trong những quyền khai thác mỏ của Batista. Và trong vòng 2 năm, ông đã trở thành cổ đông lớn nhất và là giám đốc điều hành của TVX. Nhưng sau khi TVX đã cắt đứt quan hệ với một đối tác ở Hy Lạp thì Công ty cũng mất quyền khai thác mỏ ở đó và bị buộc phải bán ra cổ phiếu với giá rẻ. Cùng với các cổ đông khác của TVX, Batista đã mất hầu hết khoản đầu tư vào TVX. Trong vòng 5 năm, giá cổ phiếu của Công ty đã giảm từ 10 USD xuống còn 27 cent.

Năm 2001, ông rút chân khỏi hội đồng quản trị của TVX và quay trở lại Brazil nhằm tận dụng nguồn tài nguyên vẫn chưa được khai thác của đất nước. Kể từ đó, ông đã có các “cuộc phiêu lưu” tốn kém khác nhưng không thành công, trong đó có các vụ đầu tư lỗ lã vào xe ôtô, bia và nước hoa.

Tại quê hương, Batista tiếp tục tìm cách để làm giàu. Kết quả là sự ra đời của MMX. Công ty khai thác quặng sắt này đã bắt đầu khởi nghiệp bằng số vốn 300 triệu USD của ông và 200 triệu USD đi vay. Batista đã thu về nhiều hơn số tiền mà ông đã đầu tư khi MMX lên sàn vào năm 2006. Và chỉ 2 năm sau đó, ông đã bán 2 mỏ quặng sắt cho Tập đoàn Anglo American (Anh) với giá 5,5 tỉ USD.

Các công ty khác của ông cũng ăn nên làm ra. MPX Energia, sở hữu 4 nhà máy khí đốt và than đá tại Brazil và Chile, đã lên sàn vào tháng 12.2007, với số tiền huy động được là 1,1 tỉ USD và hiện có giá trị thị trường 1,9 tỉ USD. Công ty logistics của ông là LLX, vốn đang triển khai 2 dự án cảng tại Brazil, đã chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng vào năm 2008 và hiện có giá trị thị trường là 3,4 tỉ USD. Năm nay, Batista dự định đưa OSX lên sàn và huy động thêm 5,6 tỉ USD. Hãng đóng tàu này đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư, trong đó có Hyundai Heavy Industries (Hàn Quốc) khi gần đây tuyên bố sẽ sở hữu 10% cổ phần trong OSX.

Lúc trước, Batista phải chật vật tìm kiếm nhà đầu tư thì nay, họ lại tự tìm đến. Ông Armino Fraga, Giám đốc Điều hành Gávea Investimentos ở Rio, nhận xét: “Chúng tôi rất yên tâm khi đầu tư vào Batista. Bởi vì ông là một hiện tượng, một người có tầm nhìn và có khả năng thực hiện chúng”.

Sự thành công của Batista cũng đã thu hút những sự chú ý không mong đợi. Vào tháng 7.2008, cảnh sát liên bang Brazil đã mở cuộc điều tra về tham nhũng và trốn thuế, trong đó có nhắm vào hoạt động của Batista. Ông đã bị cảnh sát buộc tội là buôn lậu vàng và “chơi bẩn” trong các vụ mua bán quyền khai thác quặng sắt. Theo giới báo chí, các cảnh sát liên bang cho rằng, Batista đã được giao cho các quyền khai thác quặng sắt ở bang Amapá, đổi lại ông sẽ tặng một số tiền cho Thống đốc bang Waldez Góes trong chiến dịch tái đắc cử của ông này. Batista và vị thống đốc đã phủ nhận toàn bộ lời cáo buộc này.

Tuy nhiên, khi vụ xì-căng-đan lan rộng, nhà đầu tư đã mất niềm tin, khiến giá cổ phiếu của 3 trong số các công ty của Batista đã giảm đi ít nhất 10%. Cuộc điều tra cũng đã gây trở ngại cho quá trình đàm phán của Batista với Anglo American về việc khai thác các mỏ của MMX. Để vụ giao dịch xuôi chèo mát mái, Batista đã phải đứng ra cam kết rằng, bản thân ông sẽ gánh các nghĩa vụ nợ có thể xảy ra, Anglo American tiết lộ. Nhưng sau đó, đột ngột cũng như khi nó xuất hiện, vụ điều tra đã lắng xuống mà không có ai bị buộc tội. Batista cho biết, Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva đã nói rằng, đó là một sai lầm (Văn phòng Tổng thống không đưa ra bình luận chính thức nào).

Mặc cho những sự cố xảy ra, Batista vẫn tiếp tục con đường làm giàu của mình, dựa trên át chủ bài OGX, đặc biệt khi giá dầu đang tăng trở lại. OGX từng được giao dịch ở mức thấp tới 1,22 USD/cổ phiếu vào tháng 11.2008 nhưng gần đây đã quay trở lại mức 11,15 USD/cổ phiếu. Công ty này đã bắt đầu khoan dầu theo kế hoạch vào cuối năm ngoái. Giám đốc Tài chính Marcelo Torres cam kết, hoạt động sản xuất thương mại sẽ chính thức được khởi động vào năm tới.

Mặt khác, OGX đang nắm trong tay một lượng tiền mặt lớn (4 tỉ USD) để chuẩn bị cho việc mua lại và thăm dò các mỏ dầu mới. Dường như mọi việc vẫn tiến triển khá tốt theo kế hoạch của Batista. Có lẽ với đà tăng trưởng này, trong vài năm tới, tham vọng trở thành người giàu nhất hành tinh của ông sẽ không bị cho là ý nghĩ điên rồ. 

(Theo Forbes)